ဗုဒၶဘာသာ ေလာ့ဂ်စ္ခ္ သင္တန္း

အိႏၵိယႏိုင္ငံ မဟာရ႒စတိတ္ ပူေနးၿမိဳ႕ ပူေနးတကၠသုိလ္ ပါဠိဌာနမွ ႀကီးမွဴးက်င္းပသည့္ သံုးႀကိမ္ေျမာက္ ပါဠိအထိမ္းအမွတ္ေန႔အျဖစ္ ပါဠိဌာန သင္တန္းခမ္းမေဆာင္တြင္ အထူးသင္တန္းတစ္ခုဖြင့္လွစ္ျပသခဲ့သည္။ ၄င္းသင္တန္းအမည္မွာ Language and Logic from Buddhist Perspective ျဖစ္သည္။ သင္တန္းဆရာမွာ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ ကုိလန္ဘိုသီရိလကၤာ တကၠသုိလ္မွ ပါဠိဌာနမွဴး ေဒါက္တာ အာသကၤတိလကရေတလ္ျဖစ္ သည္။ ဆရာသည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဟာ၀ါရီကၽြန္း တကၠသုိလ္မွ ဗုဒၶဇင္ ေလာ့ဂ်ခ္ စာတမ္းျဖင့္ ေဒါက္တာဘြဲ႕ကုိ ရရွိခဲ့သူျဖစ္သည္။

သင္တန္းကာလမွာ ၁၆-၉-၂၀၁၀ မွ ၃၀-၉-၂၀၁၀ ေန႔အထိ ျဖစ္ၿပီး တစ္ရက္ျခားသင္ျပသည့္ Lecture series ျဖစ္သည္။ သင္တန္းခ်ိန္မွာ နံက္ ၉း၀၀ နာရီ မွ ၁၁း၀၀အထိျဖစ္သည္။

သင္တန္းသုိ႔ ပါဠိဌာန ဌာနမွဴး ေဒါက္တာ ေဒ၀ကာ ဦးေဆာင္သည့္ ဆရာ ဆရာမမ်ား၊ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္း သူမ်ား၊ ပညာရွင္မ်ား၊ စိတ္ပါ၀င္စားသူမ်ား တက္ေရာက္ၾကသည္။

ဆရာသည္ သင္တန္းတြင္

1. Introduction: Language, Logic and Reality.

2. Limits of Language: silence and the claim of ineffability.

3. Buddhist attitude to Language.

4. Logic, reality and truth.

5. Logic in the discourses of the Buddha and in the Abhidhamma.

6. Problems from Buddhist Logic 1

7. Problems from Buddhist Logic 2

ေခါင္းစည္းမ်ားျဖင့္ ေလာ့ဂ်စ္ခ္ နည္းမ်ားကုိ ေထရ၀ါဒ မဟာယာနက်မ္းစာအဆိုအမိန္႔မ်ားကို ပံုစံထုတ္ျပၿပီး ေ၀ေ၀ဆာဆာ တင္ျပေဆြးေႏြးသြားသည္။ သင္တန္းၿပီးခ်ိန္တိုင္းတြင္ သင္တန္းသားမ်ား၏ ေမးခြန္းမ်ားကုိ ေျဖၾကားသည့္ အစီအစဥ္လည္း ပါရွိသည္။

သင္တန္းသုိ႔ ျမန္မာရဟန္းေတာ္ အရွင္ကုသလသည္ ေန႔စဥ္တက္ေရာက္ ေလ့လာၿပီး အခ်ိဳ႕ေမးခြန္းမ်ားကုိ ေမးျမန္းခဲ့သည္။ အရွင္ကုသလ ေမးသည့္ ေမးခြန္းအခ်ိဳ႕မွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္သည္။

အရွင္။ ။ဆရာ ဆရာသည္ ပေစၥကဗုဒၶါ၊ မုနိ(ဗုဒၶ) သဒၵါ တုိ႔ကုိ SILENt PERSON ဟု ဘာသာျပန္ ေျပာဆုိသြား ပါသည္။ ၄င္း ဘာသာျပန္ခ်က္မ်ား မွန္မမွန္ ဆရာ ဘယ္လိုေျပာႏိုင္ပါသလဲ။

ဆရာ။ ။အစဥ္အလာ အရ မုနိ ဆုိသည္မွာ ေတာထဲတြင္ ေနထုိင္ၿပီး တိတ္တိတ္ဆိတ္ဆိတ္ေနထိုင္သူမ်ားကုိ ဆိုသည္။ ဓမၼပဒတြင္လည္း ယင္းကဲ့သုိ႔ ႏႈတ္ဆိတ္သူကို ရည္ညႊန္းေျပာဆိုထားသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ယင္းကဲ့သုိ႔ ဘာသာျပန္ျခင္းျဖစ္သည္။

အရွင္။ ။အစဥ္အလာကုိ မေျပာလုိပါ။ ဗုဒၶပိဋကတ္ႏွင့္ ဆိုင္ေသာ က်မ္းစာမ်ားတြင္ မုနိသဒၵါ တိတ္ဆိတ္ျခင္းကုိ မေျပာပါ။ မုနာတိ ဇာနာတီတိ မုနိ ဟု တတ္သိနားလည္သူ ဟူေသာ အဓိပၸါယ္ကုိ ျပပါသည္။ ဓမၼပဒတြင္လည္း ထိုအတုိင္းပင္ ေျပာထားပါသည္။ ပေစၥကဗုဒၶါဆုိသည္မွာလည္း သမၼာသမၺဳဒၶဘုရားရွင္မွ တစ္ပါးေသာ သီးျခား ျဖစ္ေသာ ဘုရားရွင္ကုိသာ ဆုိပါသည္။ တိတ္ဆိတ္သူဟု တုိက္ရိုက္မဆိုပါ။

အရွင္။ ။ယဒနိစၥံ တံ ဒုကၡံ။ ယံ ဒုကၡံ တဒနတၱာ။ ဟု သံယုတ္တြင္ လာသည္ကုိ အနိစၥ မွ ဒုကၡ၊ ဒုကၡမွ အနတၱ၊ တဖန္ ဆရာက ေလာ့ဂ်စ္ခ္ နည္းျဖင့္ ယဒနိစၥံ တဒနတၱာ - အနိစၥလည္း အနတၱကို ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္ဟု ေျပာဆုိသြားပါသည္။ အဂၤုတၱိဳရ္ ပါဠိေတာ္ ေမဃိယသုတ္တြင္ ဘုရားရွင္က အရွင္ေမဃိယ အားေျပာသည့္ စကားတစ္ခြန္းရွိပါသည္။ ၄င္းမွာ ေမဃိယ အနိစၥကုိျမင္ရင္ ဒုကၡ၊ အနတၱတို႔ကုိ ၊ ဒုကၡကုိ ျမင္ရင္ အနိစၥ၊ အနတၱတို႔ကို အလိုလုိျမင္သည္ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ အနိစၥသည္လည္း အနတၱကုိျဖစ္ေစႏုိင္ေသာ အခ်က္မွာ ထင္ရွားပါသည္။

ဆရာ။ ။ေက်းဇူးတင္ပါသည္။ အကုိးအကားတစ္ခု ရ၍ ပုိမိုျပည့္စံုသြားေစပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ အခ်ိဳ႕က ဒုကၡကို မယံုၾကပါ။

အရွင္။ ။ေလာ့ဂ်စ္ခ္ ဘာသာရပ္သည္ မိမိအတြက္ ယခုသင္တန္းသည္ ပထမဦးဆံုး အေတြ႔အႀကံဳ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ေလာ့ဂ်စ္ခ္သည္ အလြန္စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းေသာ ဘာသာရပ္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ သိလုိသည္မွာ ေလာ့ဂ်စ္ခ္ သည္ ဘာအတြက္ျဖစ္ပါသနည္း။ ဘာသာရပ္တစ္ခုအတြက္လား။ သင္ၾကားမႈတစ္ခုအတြက္လား။ ေျပာဆိုနည္းနာအတြက္လား။ ေတြးေခၚမႈအတြက္လား။ က်င့္ႀကံမႈအတြက္လား၊ လြတ္ေျမာက္မႈအတြက္လား။ ဘာအတြက္ျဖစ္သည္ကုိ သိလိုပါသည္။

ဆရာ။ ။ေလာ့ဂ်စ္ခ္သည္ ပညာရပ္တစ္ခုအတြက္ျဖစ္ပါသည္။

အရွင္။ ။ဆိုလုိသည္မွာ ေလာ့ဂ်စ္ခ္သည္ ပရိယတ္-သင္ၾကားမႈအတြက္လား၊ ပဋိပတ္-က်င့္ႀကံမႈအတြက္လား မည္သည့္ အမ်ိဳးအစားတြင္ ပါ၀င္သည္ကုိ သိလို၍ ေမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ဆရာ။ ။ပရိယတ္ သင္ၾကားမႈ အမ်ိဳးအစားတြင္ ပါ၀င္ပါမည္။

အရွင္။ ။အက်င့္မပါ အေျပာသက္သက္ သင္ၾကားမႈ သက္သက္အတြက္ ဆိုလွ်င္ အားရစရာ မရွိေသးပါ။

(philosophy ဌာနမွ ဆရာႀကီးက ၀င္ေရာက္ ေဆြးေႏြးသျဖင့္ ပြဲမွာ အရွိန္ျမင့္မလို ျဖစ္ေနရာ အခ်ိန္ေစ့ သြားသျဖင့္ ရပ္ဆုိင္းလုိက္ရသည္။)

အရွင္။ ။ကာလာမသုတ္လာ ဧထ ကို ဧတၳဟု ေျပာင္းသင့္သည္ဆုိသည္ကုိ ေမးလုိပါသည္။ ၄င္း ဧတၳသည္ မည္သည့္အဓိပၸါယ္ကုိ ေဖာ္ေဆာင္ပါသနည္း။

ဆရာ။ ။သက္ဆုိင္ရာ အေျခအေနတစ္ရပ္ကုိ ဆုိပါသည္။

အရွင္။ ။မည္သည့္ အေျခအေနကို ဆုိပါသနည္း။

ဆရာ။ ။ကာလာမ အမ်ိဳးသားတုိ႔ ေတြ႕ႀကံဳေနၾကရေသာ အေျခအေနတစ္ရပ္ကုိ ဆုိပါသည္။

အရွင္။ ။ယင္းသုိ႔ ေျပာင္းလိုက္လွ်င္ ကာလာမာ တုေမွ တြင္ တုေမွ ၏ ႀကိယာသည္ ဘယ္ဟာျဖစ္ပါသနည္း ေမးလုိပါသည္။

ဆရာ။ ။-----။

အရွင္။ ။ေမးလိုေသာ အဓိကေမးခြန္းတစ္ခု ေမးပါရေစ။ ဗုဒၶဘာသာတြင္ ေထရ၀ါဒ၊ မဟာယာန ၂ ဂိုဏ္းကြဲေနေသာ္လည္း သူတို႔သည္ တစ္ခုတည္းေသာ ဘုရားကုိသာ ကုိးကြယ္ၾကသည္။ နိဗၺာန္၊ သစၥာစသည့္ တရားမ်ားကုိလည္း တူညီစြာ ယံုၾကည္ၾကပါသည္။ သုိ႔ျဖစ္ပါလ်က္ အဘယ့္ေၾကာင့္ သည္မွ်ေလာက္ ကြဲျပားေနၾကပါသလဲ။

ဆရာ။ ။မဟာယာနသည္ ေဗာဓိသတၱ၀ါဒကုိ စြဲကိုင္ထားၿပီး ေထရ၀ါဒသည္ အရဟႏၱ၀ါဒကုိ စြဲကုိင္ ထားေၾကာင္း။

အရွင္။ ။ေဗာဓိသတၱ၊ အရဟႏၲ၀ါဒသည္ ၂ ဂုိဏ္းကြဲရျခင္း၏ အဓိက ျပႆနာမဟုတ္ဟု ျမင္ပါသည္။ ၄င္းအခ်က္ကုိ ႏႈိင္းယွဥ္လို႔ရၿပီး တူညီခ်က္အေနျဖင့္ ရႈျမင္လုိ႔ ရပါသည္။(ထိုအခ်ိန္အခ်ိန္ေစ့သျဖင့္ ေဆြးေႏြးမႈ ရပ္ဆိုင္းလုိက္ရသည္)။

၃၀-၉-၂၀၁၀